نسخه پژوهی رباعیات مشترک بین خیام و پنج شاعر (عطار، بابا افضل، مولوی، مجدهمگر و حافظ)

بسیاری از رباعیات منسوب به خیام(ف 513-515ق) در برخی از متون نظم و نثر فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شدهاست. این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب این رباعیات به خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار میسازد. اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی، نام هفت شاعر در منابع مختلف درج شده است. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی دربارهی صحت انتساب این قبیل رباعیات تحقیق کردهاند اما ضرورت پژوهشهای بیشتر در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است. برای تحقیق در این زمینه 1274 رباعی منسوب به خیام از منابع مختلف جمع آوری شد و به همراه نام نسخ حاوی رباعی در برگه هایی جداگانه ثبت گشت. رساله ی حاضر با انتخاب پنج شاعر عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر و حافظ که تعداد قابل توجهی رباعی مشترک با خیام دارند، به بررسی صحت انتساب این رباعیات مشترک می پردازد و با مطالعه ی تاریخ نسخ و تحلیل سبکی و محتوایی، سراینده ی هر رباعی را معین می کند. اگر رباعی متعلق به شاعری دیگر باشد، با دلیل، انتساب آن را به خیام و شاعران نامبرده رد کرده، سراینده ی رباعی را معرفی می کند. از سویی با انجام پایان نامه ی حاضر، سراینده ی سیصدوسی وچهار رباعی که به چند شاعر منسوب شده بود، مشخص می شود و از سوی دیگر رباعیات اصیل خیام و رباعیاتی که انتسابشان به خیام اقوی است، شناخته می گردد و باعث می شود دامن خیام از برخی رباعیات سست و رکیک که به ناحق به نام وی رایج شده است، پاک شود. پژوهش حاضر در پنج بخش تدوین شده است. هر بخش شامل رباعیات مشترک یک شاعر با خیام است که در مجموع، رباعیات مشترک خیام با پنج شاعر(عطار، باباافضل، مولوی، مجدهمگر، حافظ) بررسی می شود. هر بخش بر اساس موضوع رباعی ها به چند فصل تقسیم شده که در کنار بررسی نسخه ای، سبکی و محتوایی تک تک رباعیات، روند انتساب موضوعی آن ها را هم میسر می سازد.